Roma Imparatorlugunun Gerileyis ve Cöküs Tarihinin sekizinci ve son cildi ile insanlik tarihinin en önemli dönemeclerinden birini almis oluyoruz. Edward Gibbon bu son cildin ilk üc bölümünde Istanbulun fethine giden mesakkatli yolu anlatiyor. Bizansin icinde bulundugu toplumsal, siyasal ve ekonomik karmasayi, Batidan bekledigi ama bir türlü gelmeyen yardimlari, Batidaki cumhuriyet ve kralliklarin Bizansa karsi umursamazligini ortaya seriyor. Bu bölümlerde ayrica Osmanlinin artik bir imparatorluk olarak anilmasina giden sürece, gerceklestirilen siyasal, asker ve ekonomik düzenlemelere ve nihayetinde Istanbulun kusatilmasina deginiyor.
Istanbulun fethiyle birlikte Gibbon, dikkatini Bati Hristiyan dünyasina veriyor ve son üc bölümü papalik mücadelelerine, Romada yöneticiler, soylular, din adamlari arasinda yasanan kargasalara, gerceklestirilen konsillere vb. ayiriyor. Roma Imparatorlugunun Gerileyis ve Cöküs Tarihinin son noktasini ise su sözlerle koyuyor Hayatimin yirmi yilini mesgul eden ancak kendi arzularima göre yetersiz kalan bu calismayi ilk olarak Capitolinusun kalintilari arasinda düsündüm ve nihayet halkin merakina sundum.
